Vertigo Nedir? Belirtileri ve Tedavi Süreci
Emy İşitme
Vertigo, kişinin çevresindeki nesnelerin dönüyor gibi algılanmasına neden olan bir denge bozukluğudur. Bu durum genellikle iç kulak kaynaklıdır. İç kulakta yer alan denge organlarındaki sorunlar vertigoya yol açabilir. Kişi sabit durmasına rağmen etrafın döndüğünü hisseder. Bu his saniyeler sürebileceği gibi dakikalarca da devam edebilir. Vertigo bir hastalık değil, başka bir sağlık sorununun belirtisidir.
En sık karşılaşılan nedenleri arasında iç kulak iltihapları, baş hareketlerine bağlı kristal oynamaları ve meniere hastalığı yer alır. Bazı durumlarda beyinle ilgili ciddi rahatsızlıklar da vertigo belirtisi verebilir. Bu nedenle tanı süreci oldukça önemlidir. Vertigonun kesin nedeninin belirlenmesi, tedavi sürecinin başarısı için kritik rol oynar.
Vertigonun Belirtileri Nelerdir?
Vertigonun en belirgin belirtisi, baş dönmesidir. Ancak bu durum sadece baş dönmesiyle sınırlı değildir. Birçok farklı semptomla birlikte ortaya çıkabilir. Bu belirtiler, kişinin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilir. Vertigo yaşayan kişiler çoğu zaman günlük aktivitelerini sürdüremez hale gelir. Bunun dışında farklı rahatsızlıklarla karıştırılabileceği için doğru teşhis büyük önem taşır. Vertigo’da en yaygın belirtiler şu şekildedir:
- Denge kaybı ve yürürken sendeleme.
- Mide bulantısı ve kusma hissi.
- Kulakta çınlama veya dolgunluk hissi.
- Gözlerde titreme veya odaklanma güçlüğü.
- Ani baş hareketleriyle şikayetlerin artması.
Belirtilerin yoğunluğu kişiden kişiye değişebilir. Hafif ataklar halinde seyreden vertigo olduğu gibi şiddetli ve tekrarlayıcı vakalar da görülebilir. Bu nedenle her bireyin durumu ayrı değerlendirilmelidir.
Vertigoya Neden Olan Başlıca Durumlar
Vertigoya birçok farklı sağlık sorunu sebep olabilir. En sık görülen neden iç kulak kaynaklı problemler olsa da merkezi sinir sistemi hastalıkları da bu tabloya yol açabilir. En yaygın nedenlerden biri “Benign Paroksismal Pozisyonel Vertigo” (BPPV) adı verilen durumdur. Bu rahatsızlıkta iç kulakta dengeyi sağlayan kristaller yer değiştirir. Ani baş hareketleriyle bu kristaller sinirleri uyarır ve baş dönmesi hissi oluşur.
Ayrıca meniere hastalığı, iç kulakta sıvı birikmesine yol açarak hem baş dönmesine hem de işitme kaybına neden olabilir. Vestibüler nörit adı verilen durum ise viral enfeksiyon sonrası ortaya çıkar ve genellikle denge kaybıyla birlikte seyreder. Bu vakalarda işitme cihazı kullanımı işitme problemlerinin yönetilmesine katkı sağlayabilir. İşitme cihazı fiyatları ile alakalı araştırma yaptıktan sonra doktor önerileri eşliğinde en uygun cihazı kullanabilirsiniz.
Vertigo Nasıl Teşhis Edilir?
Vertigo teşhisi, ayrıntılı bir kulak burun boğaz muayenesiyle başlar. Doktor hastanın yaşadığı baş dönmesi hissini, süresini ve şiddetini ayrıntılı olarak değerlendirir. Vestibüler sistemin kontrol edilmesi için özel testler uygulanabilir. Göz hareketlerini izleyen videonistagmografi, denge testleri ve işitme testleri bu süreçte sıkça kullanılır. Bazı vakalarda MRI veya BT gibi görüntüleme tekniklerine de başvurulur.
Böylece beyin kaynaklı olası nedenler dışlanır. Doğru teşhis için multidisipliner bir yaklaşım gerekebilir. Özellikle nöroloji, kulak burun boğaz ve fizik tedavi uzmanlarının birlikte değerlendirme yapması başarı oranını artırır. Teşhisin ardından uygun tedavi yöntemi belirlenir. Her bireyin vertigo nedeni farklı olduğu için tedavi süreci de kişiye özel planlanır.
Vertigo Tedavisinde Kullanılan Yöntemler
Vertigo tedavisi altta yatan nedene göre şekillenir. Eğer kristal kayması gibi mekanik bir problem söz konusuysa baş hareketleriyle yapılan manevralar oldukça etkili olur. Epley manevrası bunların başında gelir. Bu yöntemle kristallerin yerine oturtulması hedeflenir. Meniere hastalığına bağlı vertigoda ise tuz kısıtlaması ve sıvı dengesi önemlidir.
Gerekirse diüretik ilaçlar da tedaviye eklenir. Vestibüler nörit durumunda dinlenme, denge egzersizleri ve bazı durumlarda kortikosteroid tedavisi uygulanır. Vertigo tedavisinde fizik tedavi uygulamaları da önemli yer tutar. Denge sistemini güçlendiren egzersizlerle vücut yeni dengeye uyum sağlar.
Eğer vertigoya işitme kaybı eşlik ediyorsa geçici süreliğine işitme cihazı kullanımı önerilebilir. Bu cihazlar sesleri daha net duyulmasını sağlar ve hastanın çevresini daha kolay algılamasına yardımcı olur.
Vertigo ile Yaşam Kalitesini Artırmanın Yolları
Vertigo yaşayan bireyler için yaşam kalitesini artırmak oldukça önemlidir. Bu durum her ne kadar zaman zaman kontrol altına alınabilse de tekrarlama riski taşır. Bu nedenle yaşam alışkanlıklarında bazı değişiklikler yapmak gerekir.
- Ani baş hareketlerinden kaçınılmalıdır.
- Stres yönetimi sağlanmalıdır çünkü stres vertigoyu tetikleyebilir.
- Yeterli uyku ve düzenli beslenme alışkanlık haline getirilmelidir.
- Kafein ve tuz tüketimi sınırlandırılmalıdır.
- Gerekli durumlarda işitme ve denge testleri düzenli olarak yapılmalıdır.
Bu önlemler sayesinde vertigonun etkileri azaltılabilir. Uzun süreli şikayetlerde mutlaka uzman desteği alınmalıdır. Denge egzersizleri ve gerekirse işitme cihazı desteğiyle hastaların sosyal yaşantısı olumlu yönde etkilenebilir.
